Chú Đại Bi

Dự báo về quý cuối cùng của năm cũng như năm 2024,ềnkinhtếđãchạmđáyvàđanghồiphụzing new các chuyên gia đồng quan điểm khi cho rằng với độ mở lớn trong khi kinh tế thế giới tiềm ẩn nhiều biến động, thách thức phía trước với VN vẫn còn rất lớn. Điểm mạnh nhất mà chúng ta có chính là dư địa chính sách để tháo cởi những nút thắt về thủ tục, vốn... nhằm hỗ trợ doanh nghiệp (DN) vượt qua giai đoạn hiện nay.

NGỌC DƯƠNG

Giải pháp cấp bách là giảm lãi vay 

Nền kinh tế có dấu hiệu phục hồi nhẹ trong quý 3 và hy vọng quý 4 sẽ tốt hơn so với 2 quý đầu năm. Tuy vậy, nếu gọi phục hồi thực sự như năm ngoái thì trong năm nay chắc khó, thậm chí có thể kéo dài khó khăn sang năm 2024. Tôi cho rằng mục tiêu tăng trưởng 6 - 6,5% Quốc hội đưa ra cho năm nay sẽ rất khó đạt được, bởi nhìn chung chúng ta còn đối diện nhiều thách thức. 

Với một nền kinh tế mở như VN hiện nay thì phục hồi hay không phụ thuộc rất lớn vào nền kinh tế thế giới, trong khi tổng cầu của kinh tế thế giới đang tăng trưởng chậm lại và dự báo thách thức vẫn còn ở phía trước. Một số nước châu Âu cũng đã rơi vào suy thoái kỹ thuật, tức là 2 quý tăng trưởng âm. Mỹ có tăng trưởng tốt hơn, nhưng lãi suất cao đã và đang đe dọa khả năng suy thoái kinh tế nước này. Nếu vậy, nhiều khả năng xuất khẩu của VN sẽ tiếp tục gặp khó khăn. Trong nước, thị trường bất động sản gần như đóng băng, từ nay đến cuối năm vẫn chưa thể phục hồi, kéo theo các ngành sản xuất kinh doanh khác bị ảnh hưởng như xây dựng, vật liệu xây dựng, nội thất… Tâm lý dè sẻn chi tiêu của người tiêu dùng sau đại dịch vẫn còn duy trì do kinh tế năm nay giảm sút, thất nghiệp nhiều hơn và thu nhập cũng giảm. Thế nên, tổng cầu của nền kinh tế nói chung còn yếu.

NVCC

Giải pháp cấp bách cho những tháng tới chỉ có cách giảm lãi suất cho vay. Năm 2022 bước vào giai đoạn phục hồi, nhu cầu tín dụng lớn, song năm nay lại suy thoái, đơn hàng giảm, nhu cầu tín dụng với DN sản xuất hàng xuất khẩu lại không cao. Đổi lại, các DN bất động sản có nhu cầu lớn nhưng nhiều trong số đó lại rơi vào tình trạng nợ xấu, không vay được. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước có hạ lãi suất, nhưng cần phải đẩy nhanh và yêu cầu cấp bách vẫn là giảm lãi suất nhanh, nhiều hơn nữa. Áp lực lạm phát hiện không còn nữa, việc giữ lãi suất vay cao rất khó cho DN. Hiện lãi suất cho vay trung bình vẫn đang ở mức cao, phải hạ khoảng 2% nữa, về mức trung bình của giai đoạn 2013 - 2021 là cần thiết.

TS Nguyễn Đức Độ, Phó viện trưởng Viện Kinh tế tài chính

Tăng sức cạnh tranh cho khu vực kinh tế nội địa

Bức tranh kinh tế thế giới trong 9 tháng của năm 2023 vẫn còn biến động, tăng trưởng tại các nền kinh tế thấp hơn kỳ vọng. Tuy vậy, các giải pháp tương đối tích cực như ổn định thị trường ngoại hối; miễn, gia hạn thuế, phí; nới visa cho người nước ngoài… đã phần nào tác động tích cực đến nền kinh tế.

NVCC

Tuy nhiên, có một số vấn đề cần nhận diện rõ và cần có giải pháp thúc đẩy sức mạnh kinh tế nội địa trong những tháng cuối năm. Đó là khu vực đầu tư nước ngoài (FDI) có sự tăng trưởng đáng kể về vốn đăng ký, tuy nhiên tăng trưởng vốn đầu tư tư nhân trong nước thấp cho thấy khả năng chống chịu, thích ứng của khối tư nhân có vấn đề. Trong bối cảnh đó, xuất khẩu là điểm sáng tạo thặng dư thương mại, nhưng xuất khẩu của chúng ta phụ thuộc nhiều vào khu vực FDI và xuất khẩu của khu vực này cũng giảm sút. 

Điều này cho thấy tính tự chủ của nền kinh tế nói chung và các DN tư nhân VN nói riêng vẫn còn khó khăn. Sản xuất công nghiệp và xuất khẩu chưa thể khởi sắc sớm, có thể chờ đến năm 2024 mới thấy sự chuyển biến tích cực hơn. Về đầu tư công, tỷ lệ giải ngân có tăng, nhưng nếu so với kế hoạch Thủ tướng giao thì không đạt và dư địa khu vực này còn rất lớn. Trong bối cảnh xuất khẩu còn khó khăn, tiêu dùng nội địa khó bứt phá, đẩy mạnh đầu tư công sẽ là phần quan trọng đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng năm nay.

TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách

Chính phủ quyết liệt nhưng độ trễ chính sách lớn

Nhìn vào đồ thị tăng trưởng kinh tế 3 quý năm 2023, có thể nhận định: Việc đạt tốc độ tăng trưởng 6,5% cho cả năm 2023 là rất khó khả thi. Bối cảnh kinh tế thế giới hiện nay còn nhiều bất định. Fed (Cục Dự trữ liên bang Mỹ) vẫn giữ chính sách không hạ điểm lãi suất, trong khi chưa quốc gia nào thể hiện được bức tranh rõ ràng về kinh tế trong tương lai. Tại VN, cả 3 động lực tăng trưởng hiện nay của nền kinh tế là xuất khẩu, tiêu dùng nội địa và đầu tư đều khá ảm đạm.

NVCC

Cụ thể, mặc dù xuất khẩu đã bắt đầu tăng trưởng trở lại nhưng mới chỉ ở mức thấp, hơn 2%. Tâm lý tiêu dùng vẫn đang ở trạng thái phòng thủ. Ngay cả ở phân khúc người lao động có mức thu nhập trung bình, khá cũng chưa xác định được mức lương, thưởng thực nhận trong bối cảnh các DN gặp nhiều khó khăn nên nhìn chung, xu hướng tiết kiệm cao hơn chi tiêu và từ giờ đến cuối năm khó phục hồi. Mặt khác, dư chấn từ cơn bão thị trường bất động sản vẫn còn tác động nặng nề. Chính phủ quyết liệt "giải cứu" nhưng độ trễ chính sách lớn, các ngân hàng thương mại vẫn chưa hạ được lãi vay. Tương tự, chủ trương đẩy nhanh đầu tư công để tạo dòng vốn cho thị trường được quyết liệt triển khai nhưng tốc độ giải ngân khó đạt kế hoạch. Cũng vì độ trễ chính sách trong vấn đề giải ngân đầu tư công thường kéo rất dài, dòng vốn đầu tư hiện chỉ còn nhiều hy vọng vào FDI khi đang có xu hướng chảy từ Trung Quốc về VN, vốn đăng ký mới tăng nhưng tốc độ giải ngân thực tế vẫn từ từ.

Tuy nhiên, bước sang 2024, kinh tế VN sẽ có nhiều cơ hội. Chắc chắn đầu năm 2024, Fed sẽ phải hạ lãi suất chiết khấu và với nhiều hiệp định thương mại vừa được ký kết sau chuyến công du của Tổng thống Mỹ tới VN, xuất khẩu của chúng ta trong đầu năm 2024 sẽ có khả năng tăng trưởng nhanh. Từ giờ đến cuối năm, chúng ta cần tạo mọi điều kiện thuận lợi cho dòng vốn FDI đăng ký mới được giải ngân đưa vào sản xuất thật sự; đồng thời ngân hàng hạ được lãi suất cho vay, giảm chi phí vốn cho DN tiếp cận được nguồn tín dụng để tái đầu tư; thúc đẩy tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công đạt trên 90%. Nếu đẩy được cả 3 động lực thì tăng trưởng kinh tế chung có thể đạt trên 5% và tạo đà tốt cho năm 2024 nắm bắt những cơ hội mới.

Th.S Trần Anh Tùng, Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM

Củng cố động lực hiện hữu, khai thác động lực tăng trưởng mới

Tình hình thế giới và khu vực có nhiều diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó lường. Trong thời gian tới, cơ hội và thách thức đan xen. Muốn lấy lại đà phát triển nhanh và bền vững, đòi hỏi Quốc hội và Chính phủ cần thực hiện nhiều chính sách, giải pháp vừa đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao khả năng chống chịu, củng cố các động lực tăng trưởng truyền thống, vừa tạo không gian đủ rộng để khai thác hiệu quả các mô hình, động lực tăng trưởng mới.

NVCC

Cụ thể, Chính phủ cần củng cố những động lực tăng trưởng hiện hữu như xuất khẩu, đầu tư, tiêu dùng thông qua các kịch bản chủ động ứng phó phù hợp để tiếp tục bình ổn, lành mạnh hóa các thị trường chứng khoán, trái phiếu DN, bất động sản, xăng dầu, thanh khoản ngân hàng… Đồng thời, kích cầu tiêu dùng nội địa, quan tâm thúc đẩy phục hồi và tăng trưởng của các đầu tàu kinh tế, nhất là Hà Nội và TP.HCM, qua đó thúc đẩy liên kết vùng. Các bộ, ngành, địa phương cần đẩy mạnh triển khai Chương trình phục hồi 2022 - 2023, tăng tốc giải ngân đầu tư công, nhất là đối với các dự án trọng điểm, có tính lan tỏa cao, đầu tư cơ sở hạ tầng. Các chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô, hoàn thuế giá trị gia tăng… phải được phối hợp, tổ chức hiệu quả nhằm tiếp tục giảm lãi suất, bình ổn tỷ giá, giá hàng hóa thiết yếu và các thị trường tài chính, xây dựng, bất động sản, lao động… 

Đồng thời, quan tâm hỗ trợ DN chịu tác động tiêu cực từ suy giảm xuất khẩu, đầu tư, tiêu dùng bằng cách khai thác tốt hơn các hiệp định thương mại đã ký kết, thực hiện hiệu quả hơn công tác xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu; tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ kịp thời các vướng mắc về quy định phòng cháy chữa cháy, cung ứng điện, đẩy lùi tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm, đùn đẩy…; triển khai hiệu quả các biện pháp khuyến mại, kích cầu thương mại và du lịch trong nước; quyết liệt tháo gỡ các vướng mắc, rào cản lớn đối với DN hiện nay, nhất là về vấn đề pháp lý, thị trường đầu ra, tiếp cận vốn và lao động…

Đối với các động lực tăng trưởng mới (gồm chuyển đổi số, liên kết vùng, thúc đẩy hai động lực chính Hà Nội, TP.HCM), cần đẩy nhanh tiến trình hoàn thiện thể chế, nhất là các luật đất đai, nhà ở, kinh doanh bất động sản, đấu thầu… bao gồm cả tháo gỡ rào cản, chú trọng khâu thực thi và phối hợp chính sách; quan tâm xây dựng thể chế cho phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn… Xây dựng và thực thi các cơ chế chính sách huy động nguồn lực tài chính cho kinh tế tuần hoàn gắn với kinh tế xanh là yêu cầu quan trọng trong thời gian tới.

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV

Bất động sản không những khó mà là quá khó

Câu chuyện thị trường bất động sản trong năm 2023 không những khó mà là quá khó. Vướng mắc lớn nhất ở đây, chiếm đến 70%, đó là tính pháp lý trên thị trường không được giải quyết. Vướng cả 3 cấp độ từ luật, văn bản dưới luật và thực thi pháp luật. Có những văn bản dưới luật không phù hợp quy định của luật, có văn bản dưới luật chưa quy định chi tiết để thực hiện luật... 

Chẳng hạn, quy định về nghĩa vụ nhà ở xã hội, Nghị định 49/2021 quy định không có nghĩa vụ dành quỹ đất cho dự án nhà ở xã hội dưới 2 ha, trong khi luật Nhà ở xã hội thì lại quy định nhà ở thương mại dành một quỹ đất trong dự án để xây dựng nhà ở xã hội. Hay Nghị định 148/2020, giao cho các tỉnh tiêu chí giải quyết đất công nằm xen kẽ trong dự án nhà ở thương mại, thế nhưng nhiều địa phương chưa có quy định này… 

Trong thực thi pháp luật cũng vướng tinh thần trách nhiệm, sợ trách nhiệm, rủi ro, đùn đẩy hồ sơ pháp lý nên không dám trình, đề xuất, có xu thế đùn đẩy qua các cơ quan khác, lòng vòng. Bộ Xây dựng cho biết cả nước có khoảng 1.000 dự án nhà ở thương mại vướng pháp lý, trong đó TP.HCM có khoảng 180 dự án. Dự án vướng những quy định trước đây chưa đồng bộ như đất công, cổ phần hóa, chưa thực hiện được đúng quy trình thủ tục… dẫn đến hiện nay bị tắc.

NVCC

Khi DN bị vướng pháp lý thì gần như không thể tiếp cận được nguồn vốn tín dụng ngân hàng, không triển khai được dự án nên chi phí vốn, tài chính, chi phí quản lý DN tăng lên. Trong khi đó, thị trường bất động sản thiếu nguồn cung, mất cân đối về sản phẩm, không có nhà ở vừa túi tiền, nhà ở xã hội… Cho nên hiện nay tất cả những khó khăn này đều bắt nguồn từ tính pháp lý.

Hiệp hội kỳ vọng kỳ họp Quốc hội vào cuối năm nay, Quốc hội thực hiện Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương sẽ sửa đổi luật Đất đai và các luật liên quan gồm luật Nhà ở, luật Kinh doanh bất động sản… Các luật này hết sức quan trọng đối với thị trường bất động sản. Hy vọng những luật này được sửa đổi sẽ giải quyết được những vướng mắc hiện nay. Kỳ vọng này là rất lớn, giúp thị trường bất động sản phục hồi, phát triển và bền vững.

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM

Mỗi doanh nhân hỗ trợ một doanh nhân trẻ khởi nghiệp

Từ đầu năm 2023 đến nay, các DN đứng trước những thách thức to lớn bắt nguồn từ những bất ổn của tình hình kinh tế - chính trị toàn cầu. Các căng thẳng về chính trị đã ảnh hưởng tiêu cực đến chuỗi cung ứng hàng hóa; thị trường thế giới suy giảm, trong đó có những thị trường xuất khẩu hàng hóa chủ chốt của VN như Mỹ hay các nước châu Âu. Các vấn đề hậu đại dịch Covid-19 cũng khiến các DN trong nước gặp nhiều khó khăn như sức mua giảm, đơn hàng bị cắt giảm, nguồn vốn khó tiếp cận, chi phí tăng cao… Ngoài tác động của suy thoái kinh tế, thời gian qua, các DN vừa và nhỏ còn có nỗi lo phải cạnh tranh với các DN lớn, các DN nước ngoài. Trước áp lực đó, nhiều DN đã phải thu hẹp hoạt động kinh doanh.

NVCC

Trong bối cảnh khó khăn chung như vậy, các DN hội viên Hội Doanh nhân trẻ VN cũng đã có những giải pháp sáng tạo và linh hoạt để vượt qua. Ví dụ phát động và triển khai hỗ trợ doanh nhân trẻ khởi nghiệp theo mô hình 1 kèm 1. Cụ thể, mỗi doanh nhân nhận hỗ trợ một doanh nhân trẻ khởi nghiệp trong việc tư vấn, định hướng thị trường, thậm chí có thể đầu tư vốn nếu dự án khởi nghiệp khả thi. Các mô hình cà phê doanh nhân, đối thoại giữa lãnh đạo tỉnh với doanh nhân trẻ tại địa phương tiếp tục được đẩy mạnh nhằm tháo gỡ khó khăn cho DN, tạo điều kiện thuận lợi về môi trường kinh doanh cho DN.

Đặc biệt, việc liên kết để giúp nhau tồn tại, phát triển đã trở thành chìa khóa quan trọng trong quá trình vượt khó của cộng đồng doanh nhân trẻ VN. Thông qua các chương trình liên kết cụm, xúc tiến thương mại nội khối, khuyến khích hội viên ưu tiên sử dụng sản phẩm, dịch vụ của nhau đã hình thành nhiều dự án hợp tác giữa các hội viên với giá cả, dịch vụ ưu đãi hơn.

Chúng tôi mong muốn Chính phủ tiếp tục có các giải pháp mạnh mẽ và dài hạn hơn, trong đó các vấn đề liên quan tới giảm thiểu các thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh nhằm tạo động lực cho DN vượt qua khó khăn.

Đặc biệt, vấn đề hoàn thiện khung khổ pháp lý cho hoạt động thương mại điện tử phải được coi là vấn đề cấp bách, nhiều hình thức kinh doanh mới sẽ được hình thành trên nền tảng thương mại điện tử cần được điều chỉnh… Bên cạnh đó, Chính phủ cần có các chính sách ưu đãi thuế, khoanh nợ, giảm lãi suất cho các DN bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19; các tổ chức tín dụng, ngân hàng linh hoạt trong việc cấp tín dụng cho các DN khởi nghiệp...

Ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ VN