Tấm ngăn lũ tràn vào nhà ga tại một ga metro ở Nhật Bản
MAUR
Metro nhiều nước thất thủ vì mưa lớn
Hồi đầu tháng 9, trận mưa lớn nhất trong gần 140 năm đã nhấn chìm nhiều tuyến đường và ga tàu điện ngầm ở Hồng Kông. Nước lũ từ bên ngoài ồ ạt chảy vào ga tàu điện ngầm, khiến dịch vụ tàu điện và mạng lưới xe buýt phải dừng hoạt động, mạng lưới giao thông công cộng của thành phố gián đoạn nghiêm trọng. Hàng trăm công nhân đã được huy động để dọn dẹp bùn đất trong ga tàu điện ngầm Wong Tai Sin.
Ít ngày sau, những trận mưa xối xả đã gây ra lũ quét tại thành phố New York của Mỹ, làm gián đoạn dịch vụ tàu điện ngầm và biến nhiều tuyến đường thành sông. Dịch vụ tàu điện ngầm ở New York là một trong những hệ thống tàu điện ngầm lớn nhất thế giới với 420 ga và hơn 30 tuyến - đã bị gián đoạn khi nước đổ xuống các bậc thang và xuyên qua trần của một số ga. Một số tuyến tàu điện ngầm đã bị tạm ngừng hoạt động và nhiều nhà ga phải đóng cửa.
Đặc biệt, hồi tháng 7.2021, ít nhất 12 người đã thiệt mạng sau khi mưa lớn kỷ lục làm ngập lụt các tuyến đường tàu điện ngầm ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc. Video trên mạng xã hội cho thấy những hành khách lo lắng bám vào tay cầm bên trong toa tàu điện ngầm khi nước lũ dâng cao đến bụng, ngang vai rồi ngang cổ. Một số người đứng trên ghế để cố thoát khỏi vùng nước dâng, gọi điện thoại cho người thân.
Nước lũ đổ như thác xuống ga tàu điện ngầm ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc
Bingdian Weekly
Tại TP.HCM, các nhà ga ngầm của tuyến đường sắt đô thị đầu tiên sắp đưa vào khai thác thương mại (tuyến metro Bến Thành - Suối Tiên) là hạng mục công trình mới cần phải tính toán phương án chống ngập đặc biệt.
Lên phương án chống ngập cho metro số 1
Trao đổi với Thanh Niên, đại diện Ban Quản lý Đường sắt đô thị TP.HCM (MAUR) xác định ngập lụt đúng là vấn đề tối quan trọng của TP.HCM. Hiện nay, tuyến metro số 1 đã hoàn thành trên 95% tổng khối lượng, trong đó có gói thầu đã đạt trên 98%, dự kiến đưa vào khai thác thương mại vào tháng 7.2024. Tuyến có 11 ga trên cao, ba ga ngầm và một depot Long Bình. Hiện nay MAUR đã hoàn thiện thiết kế ngăn lũ và lên phương án, giải pháp chống ngập cho các ga ngầm.
Cụ thể, ngay từ quy định trong hợp đồng đã yêu cầu mỗi lối vào đoạn dốc hoặc các bậc bảo vệ có khả năng chống lại nước lũ và bão. Cao độ mặt đất thấp nhất phải cao hơn so với cao độ quốc gia NL+3,08m như chỉ ra trong báo cáo thủy văn. Phía trước cổng vào công trình sẽ được bảo vệ bằng các tấm nhôm ngăn lụt. Trong trường hợp mực nước lũ tính toán lớn hơn mực nước (toàn quốc) 2,5m, vì những tấm tôn này dễ dàng lắp ráp và mang đi nên sẽ được trữ tại các kho chuyên biệt bố trí gần cổng vào. Đồng thời, việc kết nối các cấu trúc khác nhau và các công trình phát triển bên cạnh không được phép tạo thành đường cho nước lụt chảy vào nhà ga.
Thiết kế điển hình lối vào nhà ga ngầm Ba Son với khe lắp tấm ngăn nước (chờ sẵn)
Theo đại diện MAUR, cổng vào ga ngầm của tuyến metro số 1 được thiết kế ngăn nước lũ tràn vào hầm theo yêu cầu của Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam. Các lối vào ga, trục thông gió, các công trình tại mặt đất và thang máy được thiết kế đảm bảo mực nước cao 0,3m so với mực nước lũ 100 năm.
Căn cứ cao độ mực nước ngập tính toán thỏa mãn các điều kiện trên, các lối vào nhà ga ngầm metro số 1 hiện được thiết kế và xây dựng bao gồm hai bậc cấp và các tấm chống lũ có chiều cao tương ứng thay đổi từ 300mm đến 900mm.
Tại đoạn chuyển tiếp có lối vào hầm, cao độ thiết kế đỉnh tường tuân theo mực nước thiết kế cuối cùng. Ngoài ra, một mái che được cung cấp dọc theo toàn bộ chiều dài của cấu trúc mở để tránh mưa.
Các tiêu chuẩn thiết kế này tương đồng với thiết kế tại các nhà ga ngầm Nhật Bản
"Trường hợp nước dâng cao vượt qua tấm ngăn nước, lúc này cần sử dụng các biện pháp đảm bảo an toàn hơn như sử dụng bao cát hoặc những máy bơm có công suất lớn để đưa nước ra ngoài. Trong lúc ngăn chặn nước xâm nhập vào nhà ga, cần tiến hành sơ tán khẩn cấp hành khách tại các tầng thấp hơn lên các tầng cao hơn và mặt đất để di chuyển đến khu vực cao hơn tại các lối thoát hiểm" - đại diện MAUR thông tin thêm.